Cześć, mam na imię Hela i jestem GĘGAWĄ.
Pragnę wam opowiedzieć o moim pobycie w Zespole Szkół w Brzózie Królewskiej, gdzie przyglądałam się pracy uczniów ze Szkolnego Koła Ekologicznego.
Szkoła, w której zagościłam w roku szkolnym 2016/2017 położona jest w malowniczym miejscu. Wokoło otaczają ją lasy, a w pobliżu rozciąga się piękny zalew. To raj dla ptaków. Niestety my gęgawy nie bytujemy na tym terenie. Aczkolwiek muszę przekonać moje siostry i braci, że jest tu naprawdę przepięknie i wspaniale, a uczniowie dbają o „braci mniejszych" przez cały rok.

GĘŚ GĘGAWA - POZNASZ, POKOCHASZ

Kochani, informacje dotyczące mojej skromnej osoby zostały przekazane wszystkim uczniom Zespołu Szkół w Brzózie Królewskiej. Niemożliwe? A jednak. Musicie mi uwierzyć, ci z Koła Ekologicznego mają niesamowite pomysły. Posłuchajcie. Kiedy tylko przystąpili do konkursu zaczęli szukać informacji na temat nas, gęgaw. Jak już wcześniej wspomniałam na tym terenie nie bytujemy. Nie mogli nas zatem oglądać podczas zajęć terenowych. Wykonali więc dwie wspaniałe gazetki na korytarzu szkolnym. Z zaciekawieniem oglądali ją wszyscy. Przedszkolaki podczas codziennych wędrówek na stołówkę, rodzice, a także wszyscy uczniowie.
Jedna tablica zawierała informacje dotyczące życia i funkcjonowania gęsi gęgawej, a druga pokazywała moje jezioro, wspaniałe, pełne szuwarów i trzcin. Bardzo bezpieczne. O! I jeszcze, moje małe pisklaki, takie bezbronne. Teraz wszystkie dzieci, urosły i założyły już swoje rodziny.

ZBIÓRKA KARMY DLA ZWIERZĄT

 Jesień to okres, kiedy należy zadbać o zapasy na zimę. Uczniowie z Koła Ekologicznego od wielu lat pamiętają o nas, zwierzętach. Wprawdzie my – gęgawy w tym czasie opuszczamy teren Polski, ale inne zwierzęta tu pozostają. Należy zatem rozpocząć dokarmianie zwierząt i ptaków dziko żyjących. W ten sposób przygotowujemy zwierzynę do trudnego okresu bytowania, jakim jest zima. Dostarczamy jej dodatkowy, łatwy do zdobycia pokarm oraz przyzwyczajamy ją do miejsc, gdzie taki pokarm okresie zimy można pozyskać. Uczniowie w ramach akcji zbiórki karmy dla zwierzyny leśnej zebrali prawie 3 tony karmy w postaci ziaren zbóż, ziemniaków, marchwi, kasztanów oraz żołędzi. Było co wywozić. Nie mogłam uwierzyć, że poświęcili na to tyle energii.Swojego wolnego czasu. Zima to okres bardzo trudny dla dziko żyjącej zwierzyny. Uczniowie nie zapominali o leśnych przyjaciołach ani na chwilę.
W mroźne, zimowe popołudnia uzupełniali podsypy dla leśnych kuraków, paśniki dla zwierzyny płowej oraz pasy zaporowe dla dzików. Jesteśmy im za to bardzo… wdzięczni!

LEKCJE TERENOWE NAD ZALEWEM W BRZÓZIE KRÓLEWSKIEJ

Jak wiecie jestem ptakiem wędrownym. Zatem bardzo lubiłam wędrówki po najbliższej okolicy z uczniami z Zespołu Szkół w Brzózie Królewskiej. Na tym obszarzemy gęgawy nie występujemy, ale spotkałam tu moich kuzynów, inne blaszkodziobe, takie jak kaczki i łabędzie, które mają tutaj doskonałe warunki do bytowania. Uczniowie wielokrotnie podczas zajęć w terenie obserwowali zachowania tych ptaków. Łabędź pilnował gniazda, odstraszał obserwujących. Mój mąż gęsior też zachowywał się podobnie. Dbał, abym spokojnie mogła wysiadywać jaja. Muszę przyznać, że ci ekolodzy to profesjonaliści. Zachowywali się bardzo rozsądnie, cichutko, zachowując odpowiednią odległość. O! I najważniejsze, nie dokarmiali kaczek i łabędzi. Obserwacje ekosystemu pozwoliły im na poszerzenie wiedzy. Zapoznali się także z budową zbiornika wodnego, poznali bogatą szatę roślinną ekosystemu wodnego różnorodność gatunkową charakterystyczną dla tego obszaru. Niestety były i smutne chwile. Łabędzica wysiadująca jaja padła. Samiec został sam. Smutek i żal napełnił szkolnych ekologów. Wielokrotne obserwowali ten teren, ale niestety w tym roku potomstwa rodziny łabędzi nie doczekano się. Jednak nie zaprzestano zajęć w terenie. Jesienią, po wakacjach pojawili się ponownie. Ciekawi zmian jakie zaszły w przyrodzie. Ciekawe, czy w następnym roku przylecą tu łabędzie?
Czekamy z niecierpliwością. 

CZAS POŻEGNAŃ I POWITAŃ W PRZYRODZIE

Zima jest dla nas ptaków trudnym okresem. Dlatego my, gęgawy odlatujemy. Kiedy lecimy bardzo łatwo się zorientować, że to właśnie gęgawy, ponieważ nasze klucze zazwyczaj mają kształt litery V i oczywiście słychać nasze głośne gęganie. Na szczęście nie wszystkie ptaki opuszczają te piękne tereny na okres zimy. Potrzebują wówczas pomocy człowieka. Nie zapomnieli o tym nasi uczniowie, którzy z ogromnym zapałem wzięli udział w akcji pomocy ptakom. W konkursie na najciekawszą „ptasią stołówkę” wzięło udział 30 uczniów, którzy nie tylko postarali się, aby ich prace zostały umieszczone w całej okolicy, ale i zadbali o to, by skrzydlatym przyjaciołom nie zabrakło smakołyków przez całą zimę. W dokarmianiu ptaków brały udział również przedszkolaki. To wspaniały pomysł, aby rozwijać postawy proekologiczne już u najmłodszych.

MULTIMEDIA O GĘGAWIE

Wspominałam, że my gęgawy nie bytujemy na terenie Brzózy Królewskiej, ale szkolni ekolodzy postanowili wykorzystać osiągnięcia dzisiejszej techniki do przedstawienia mojej skromnej osoby. Wyobraźcie sobie ja Hela, skromna gęś na ekranie telewizora. To niesamowite. Zorganizowali konkurs na najciekawszą prezentację multimedialną. Posłużyli się tu wiedzą zdobytą podczas spotkań Szkolnego Koła Ekologicznego, jak również literaturą i wiadomościami zamieszczonymi w Internecie. Oj było na co popatrzeć, było. Efekty swojej pracy zaprezentowali swoim kolegom ze szkoły. Wszyscy mogli poznać nasze gęsie zwyczaje, a także zobaczyć jak się zmieniamy, dorastamy. Były też informacje, których wolałabym nie przedstawiać, a dotyczyły miejsc naszych żerowisk. Rolnicy raczej nas nie kochają, ale uczniowie z Brzózy Królewskiej chyba mnie polubili.

„PRZEPROWADZKA CZY SEN, CZYLI SPOSOBY NA SPĘDZENIE ZIMY”

Zima to trudny okres. Często jest mroźna i długa. Zwierzęta i rośliny muszą sobie poradzić z tym ciężkim dla nich czasem. Drzewa zrzucają liście, my gęgawy odlatujemy, a z nami wiele innych gatunków ptaków. Po prostu nie mamy tu odpowiedniego pożywienia. Niektórzy hibernują, inni potrafią przetrwać zimę w postaci kłączy, czy bulw. Uczniowie ze Szkolnego Koła Ekologicznego w Brzózie Królewskiej przybliżyli swoim kolegom tę tematykę w formie przedstawienia przeprowadzka, czy sen, czyli sposoby na spędzenie zimy”. Forma jaką wybrali to montaż słowno-muzyczny . Doskonale przygotowani uczniowie i kompetentna nauczycielka. Były też piosenki. Mnie najbardziej podobał się występ raperów. Byli rewelacyjni i przekazali tyle ciekawych i poszczegółowych informacji. Otrzymali wiele braw od zebranej publiczności. Na widowni był obecni: przedstawiciel Koła Łowieckiego „Towarzystwo Myśliwskie im św. Huberta” w Leżajsku - łowczy Stanisław Bukowski oraz przedstawiciel Wydziału Ochrony Środowiska Gminy Leżajsk - Władysław Brzuszko.
Goście przekazali uczniom wiele cennych informacji dotyczących zachowania zwierząt w okresie zimowym. Dokonali ponadto podsumowania zbiórki karmy i dokarmiania zwierząt jaka odbywała się na terenie szkoły, a mianowicie zbiórki karmy i dokarmiania zwierząt.
Wszystkim zaangażowanym w zbiórkę i rozkładanie karmy wręczyli cenne nagrody. Radość uczestników była ogromna.

PODRÓŻ PO POLSCE Z GĘGAWĄ – KONKURS EKOLOGICZNY

W Zespole Szkół w Brzózie Królewskiej z okazji Dnia Ziemi zorganizowano wspaniały konkurs, na mój temat, w którym wzięli udział wszyscy uczniowie klas IV-VI. To prawe 120 uczniów. „Podróż po Polsce z gęgawą”. Ja ciągle podróżuję. Więc chętnie zabrałam uczniów na wspólne zmagania. Reprezentacje klasowe walczyły ze sobą zacięcie. Kibicowałam każdej drużynie. Moja postać była na wizytówce każdej klasy. Chciałam, aby wszyscy wygrali, niestety zwycięzca musiał być wyłoniony. Konkurs wygrała drużyna klasy IVa. Radość zwycięzców była ogromna. A ja, Hela podziwiałam wiedzę wszystkich uczestników. Wiedzieli na mój temat naprawdę dużo. Rywalizacja, emocje i wiedza to wspaniały sposób motywowania młodych ludzi do poznania.

EDUKACJA POPRZEZ AKTYWNE DZIAŁANIA – DBAMY O ŚRODOWISKO WODNE

Doświadczenia, obserwacje, zajęcia terenowe to wspaniały sposób zdobywania wiedzy. W ramach rozwijania świadomości ekologicznej uczniowie klas VI przeprowadzili wraz z uczniami klas I-III i przedszkolakami szereg doświadczeń dotyczących wody oraz jej zanieczyszczenia i ogromnego znaczenia dla człowieka, roślin i zwierząt. Zabawa była wspaniała, aż trudno uwierzyć, że można w ten sposób tak wiele się nauczyć. My gęgawy jesteśmy ptakami o znakomitej pamięci i zdolności uczenia się. 

„ A NIECHAJ NARODOWIE WŻDY POSTRONNI ZNAJĄ, IŻ POLACY NIE GĘSI, IŻ SWÓJ JĘZYK MAJĄ”

Istotne jest kształtowanie u młodych ludzi postaw proekologicznych, gdyż to właśnie dzieci i młodzież będą w przyszłości ustalali kierunek działań w kwestii ochrony środowiska. Należy nie tylko uwrażliwiać ich na piękno przyrody, ale także ukazywać znaczenie środowiska naturalnego. Ważne jest, by już teraz dostrzegali, że wy ludzie nie jesteśmy panami przyrody, a zaledwie maleńką jej cząstką i nie tworzycie praw natury, one same ukształtowały się przez wieki, a wy musimy je tylko uszanować i przestrzegać. Uczenie młodych ludzi „miłości” do przyrody jest solidnym fundamentem, który w przyszłości zaowocuje szacunkiem dla środowiska naturalnego.
Mając na celu rozwijanie takich właśnie postaw w szkole ogłoszono konkurs literacki, którego „główną bohaterką” byłam ja - gęgawa. Uczniowie, wykorzystując swoją wiedzę ekologiczno-przyrodniczą redagowali bajki, pamiętniki i opowiadania na mój temat. Ubogacali je piękną oprawą i rysunkami, a najlepsze prace zostały wykorzystane podczas zajęć w przedszkolu. Mnie najbardziej spodobały się „Opowiadania babci Heli” napisane przez uczennicę klasy IVb - Klaudię Rogalę.

PODSUMOWANIE KONKURSU ROK GĘGAWY

Ewa Szelburg – Zarembina pisała:
„Oj, już pora, oj pora
Odlatywać dzikim gęsiom z jeziora.
Hej, wy gąski, dzikie gąski żałosne,
A powróćcie do nas na tutaj na wiosnę”

Nadszedł czas pożegnań i rozstań. Nie wiem - czy my gęgawy zamieszkamy nad zalewem w Brzózie Królewskiej, ale na pewno młodzi ekolodzy z tutejszej szkoły mają na nasz temat bardzo dużą wiedzę. Teraz czas odlotów. Wrócimy do Polski wiosną. Do zobaczenia. Być może rozpoznacie nas lecących w kluczu nad waszą szkołą.

- Witajcie, sto gęsi, na niebie!
zagęgał gąsior domowy.
Zaś gąsior lecący na przodzie odgęgał tak kuzynowi:
- Gdyby nas było drugie tyle, i pół, i ćwierć, i ty, gąsiorze,
To wtedy byłaby nas setka ptaków lecących za morze.  

CZYSTE ŚRODOWISKO NASZYM WSPÓLNYM CELEM

Uczniowie ze szkoły w Brzózie królewskiej, w której gościłam, zwracali szczególna uwagę na środowisko naturalne. Wyposażeni w rękawiczki i worki sprzątali najbliższą okolicę oraz pobliskie tereny leśne. Ja najbardziej cieszyłam się z faktu, że zadbali o teren wokół rzeki i zalewu. Podczas pracy byli radośni i bardzo dokładni. Dbałość o stan środowiska naturalnego to bardzo ważna sprawa. Odpowiednie zachowania kształtuje się dzięki aktywnej edukacji, poprzez działania w terenie. Przygotowano również spektakl „SPRAWA DLA EKOLOGA”, gdzie poruszono problem zanieczyszczenia lasów, rzek i jezior.

PRACE W TERENIE - TOPINAMBUR

Uczniowie z tutejszej szkoły chętnie pracowali społecznie na rzecz środowiska naturalnego. Takie działania uszlachetniają, uwrażliwiają i uczą szacunku do przyrody. Pomagali myśliwym w zbiórce topinamburu. To roślina bulwiasta, nazywana też bulwiastym słonecznikiem. Stanowi przysmak zwierząt leśnych i ułatwia utrzymanie zwierzyny w lesie.Należy do rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. Została rozpowszechniona jako roślina jadalna, paszowa i ozdobna. Jest ona wykorzystywana przez myśliwych jako karma, szczególnie dla dzików. Wszechstronny topinambur, uprawiany i jadany niegdyś powszechnie w Polsce, z czasem odszedł w zapomnienie. Po wojnie wrócono do jego uprawy, głównie do celów paszowych. Bulwy doskonale sprawdzają się jako karma dla dzikich zwierząt, podobne zastosowanie mają zresztą jego liście i łodygi. Bardzo lubią go, sarny oraz dziki. Kwiaty topinamburu podobne są do kwiatów słonecznika, choć są dużo mniejsze, podziwiać je możemy jesienią. Stanowią doskonały pożytek dla pszczół i pełnią jednocześnie funkcje dekoracyjne. Owoce- niełupki, są drobniejsze niżu słonecznika, stanowią z kolei przysmak ptaków. Dlatego ta roślina jest powszechnie sadzona na terenach leśnych.
Pomimo dość trudnych warunków, radość i zaangażowanie uczniów było ogromne. Miło jest zrobić coś wspólnie z innymi i dla innych.